Jan F. Jacko

To read this text in your language, open this web-page in a new window (to activate the plugin) and click the button below. It is an imperfect - automatic translation.

Jan F. Jacko 2019-01-19.

METODOLOGIA PISANIA PRAC

Cele - Metody

Tu jest trochę rad dotyczących konwencji i dobrych praktyk, które nie są dogmatami. W razie wątpliwości, należy kierować się zdrowym rozsądkiem.

· Aims and objectives (in English): http://mycourse.solent.ac.uk/mod/book/view.php?id=2744&chapterid=1293

CELE NAUKOWE - CO MA BYĆ OSIĄGNIĘTE?

1. Celem naukowym (teoretycznym) jest wiedza, a celem aplikacyjnym (praktycznym) jest wskazanie możliwości wykorzystania wiedzy (np. teorii lub wyników badań) w działaniu.

2. Wiedza, to nie jest pewność, to jest umysłowy „obraz” świata (teoria) i jego uzasadnienie.

3. Cel naukowy tekstu lub badań określa się go w kontekście niewiedzy, czyli naukowego problemu, który można wyrazić pytaniem, hipotezą. Celem pracy jest jego rozwiązanie – odpowiedź na to pytanie, sformułowanie i sprawdzenie hipotezy.

4. Praca może realizować kilka celów, ale ma tylko jeden cel główny.

5. W pracy należy realizować wyznaczony cel i nic innego. Proszę unikać pisania o sprawach niezwiązanych z tematem pracy.

6. W pracy zaliczeniowej, licencjackiej, magisterskiej wystarczy dobrze referować czyjeś poglądy; w pracy doktorskiej trzeba dodać coś nowego do stanu wiedzy.

7. Zawsze na początku należy określić stan wiedzy i niewiedzy – to, co już wiadomo na dany temat i czego nie wiadomo.

8. Nie jest łatwo odróżnić cel od metody, mogą mieć tę samą nazwę, na przykład sprawdzanie lub analiza jest metodą, może być też celem

9. Przykłady naukowych celów

9.1. Sformułowanie hipotez wyjaśniających lub badawczych

9.2. Sprawdzanie hipotez badawczych

9.3. Analiza, na przykład

· analiza stanu badań w oparciu o literaturę przedmiotu (trzeba pokazać, że takiej analizy jeszcze nie przeprowadzono),

· doprecyzowanie jakiegoś ważnego pojęcia lub odróżnienia w danym kontekście,

· ustalanie i precyzowanie pojęć naukowych i wyprowadzanie z nich implikacji (trzeba tylko wpierw pokazać, że nie jest dość precyzyjne),

· przedstawienie czyjejś koncepcji (trzeba tylko wpierw pokazać, że w koncepcji są jakieś niejasności)

· Celem przeglądowym jest określenie teorii lub stanu badań w danej dziedzinie w oparciu o literaturę przedmiotu. Na przykład, analiza teorii lub stanu badań, porównanie modeli lub wyników badań.

10. Typy celów

Badawcze: polegają na zdobywaniu informacji o rzeczywistości. Wysiłek uczonego skupiony jest na odkrywaniu faktów, opisywaniu i wyjaśnianiu zjawisk w oparciu o własne lub cudze doświadczenia badawcze i materiały naukowe. Pomyślnymi rezultatami badawczych prac naukowych są odkrycia badawcze. Wyniki prac badawczych stanowią rozwiązanie lub próbę rozwiązania pewnego problemu naukowego w postaci nowych prawd o rzeczywistości, nowych konstrukcji pojęciowych i technicznych. Dzięki nim rozwija się nasza wiedza o świecie.

Koncepcyjne: prace naukowe są ograniczone do wstępnych kroków poprzedzających badania właściwe lub opracowanie materiałów naukowych; także prace myślowe pośrednio ważne i potrzebne dla postępu badań naukowych. Może to być wskazanie nowego problemu naukowego, uzasadnienie potrzeby zaistnienia nowej specjalności naukowej, ułożenie planu badań. Za pracami koncepcyjnymi mogą iść – i powinny – prace badawcze, dokonywane przez tych samych lub innych uczonych.

Metodologiczne – to prace nad obmyślaniem, uzasadnianiem i wypróbowywaniem nowych metod, a także nad krytykowaniem i poprawianiem metod już znanych. Praca taka może prowadzić na przykład do stwierdzenia nieprzydatności do określonych celów danej metody. Można by je zaliczyć do prac koncepcyjnych i podobnie jak one stają się ważne dla nauki wtedy, gdy dzięki nim powstają istotne prace badawcze.

Analityczne: są zazwyczaj skupione na ustalaniu i precyzowaniu pojęć naukowych i wyprowadzania z nich implikacji. Charakter analityczny ma wysiłek myślowy nad włączeniem dotychczasowego piśmiennictwa naukowego na danym polu badań do nowego przedsięwzięcia badawczego, w którym istotne jest krytyczne rozprawienie się z dotychczasowymi publikacjami. Prace analityczne dotyczą pojęć, twierdzeń, poglądów, a także materiałów, rzeczy i zjawisk. Analiza pojęć to obszar krytyki naukowej.

Syntetyczne: stanowią efekt składania w spoistą całość wielu szczegółów, wielu prac, wielu wyników badań. Stanowią przeciwieństwo prac analitycznych. Znamienne jest dla nich szukanie związków między wynikami badań szczegółowych i na tym gruncie szukanie uogólnień. Charakter syntezy ma na przykład gromadzenie materiałów do podręczników akademickich i ich pisanie.

Problemowe zawierają nowe zagadnienia, otwierają nowe kierunki badań. Są tworzone przez wybitnych uczonych. Jeżeli jednak zajmują się tylko uzasadnieniem nowych zagadnień lub kierunków badań, to przynależą także do prac koncepcyjnych.

Przyczynkowe: prace polegające na wykonywaniu badań cząstkowych, mających sens jedynie ze względu na większe przedsięwzięcie naukowe. Prace te są wykonywane w obrębie tego przedsięwzięcia, na przykład niejako zlecone przez starszych pracowników naukowych w ramach działalności instytucji naukowej. Większość prac ogłaszanych na łamach czasopism naukowych należy właśnie do tej kategorii. Nazwa jej bierze się od przypuszczenia, że takie prace przyczyniają się do ogólnego postępu badań, a więc i do rozwoju wiedzy naukowej

Teoretyczne: Autor opierając się na faktach już znanych, a więc wynikach swoich lub (częściej) cudzych prac badawczych, w szerokim sensie doświadczalnych, zmierza do ustalenia natury pewnych zjawisk, do logicznego uporządkowania twierdzeń, rozumowań i wniosków. Prace mające cel teoretyczny prowadzą do sformułowania nowych problemów naukowych, do organizacji nowych prac badawczych, a przez to – do nowych odkryć. Dzięki uporządkowaniu w pracy teoretycznej wielu składników wiedzy powstaje teoria naukowa określająca naturę pewnego zjawiska.

Doświadczalne (eksperymentalne) – realizowane w sposób eksperymentalny; prowadzą do poznania pewnych prawidłowości w badanych zjawiskach. Nie należy do takich prac prosty opis zaobserwowanego stanu rzeczy.

Więcej (ss. 19-43): https://www.wsaib.pl/files/biblioteka/zasoby_cyfrowe/Metodologia%20ogolna.pdf

PROBLEM, TEZA, HIPOTEZY, PYTANIA BADAWCZE

11. Problem badawczy – to, czego nie wiemy

11.1. Formułując problem należy określić dotyczący go stan wiedzy. Problem powinien dotyczyć jakiejś luki w badaniach lub rozumowaniach.

11.2. Problem można wyrazić pytaniem lub hipotezą

11.3. Zobacz: http://www.google.com.pr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=11&cad=rja&uact=8&ved=0CBwQFjAAOAo&url=http%3A%2F%2Fwww.uwm.edu.pl%2Fkryminologia%2Fimages%2Fdyplomowa%2F4problemhipoteza.pdf&ei=YHeCVKWCEsu1sATp64DgCg&usg=AFQjCNEoLbF234lATXUEwi6ud5KTL8sH-w&bvm=bv.80642063,d.cWc

12. Hipotezy wyjaśniające, to przypuszczenia dotyczące przyczyn faktów, które zostały ustalone

13. Hipoteza badawcza (bywa nazywana „tezą”)

- to jakieś ogólne przypuszczenie, które się będzie uzasadniać (np. przez analizę stanu badań), sprawdzać (np. przez badania własne), wskazywać racje jego prawdziwości (np. w drodze analizy literatury przedmiotu, analizy zjawiska) itd.

- (Hipo)tezę można wyrażać

- Twierdzeniem (typowa teza): Np. „Podwyższenie wynagrodzenia managerom wyższego szczebla o 10% skutkuje zmniejszeniem ich motywacji do podejmowania ryzyka”, „Czerwone tło stron internetowych powoduje spadek sprzedaży w sklepie internetowym.”

- Klamrą logiczną „Jeżeli… to …,”: Np. „Jeśli wynagrodzenie managerów wyższego szczebla zostanie podwyższone, to zmniejszy się ich motywacja do podejmowania ryzyka”, „Jeżeli w sklepie internetowym zastosowane zostanie czerwone tło dla strony internetowej to spowoduje to spadek sprzedaży w sklepie internetowym”

- Pytaniem (wtedy pytamy o hipotezę) „Czy podwyższenie wynagrodzenia managerom wyższego szczebla o 10% skutkuje zmniejszeniem ich motywacji do podejmowania ryzyka?”, „Czy czerwone tło stron internetowych powoduje spadek sprzedaży w sklepie internetowym?”

- (Hipo)tezy powinny być formułowane po przeanalizowaniu aktualnego stanu wiedzy. Nie ma sensu formułowanie przypuszczeń bez uprzedniego zapoznania się z dorobkiem nauki w danym zakresie, bo może się okazać, że ktoś już to pytanie zadał lub znalazł na nie odpowiedź i wtedy praca jest niepotrzebna.

- Zwykle na początku badań formułuje się hipotezę ogólną, a potem „rozbija się” ją na bardziej szczegółowe hipotezy badawcze

Literatura:

- http://poradnikpisania.pl/prace-dyplomowe/jak-stworzyc-teze-pracy-dyplomowej/

- http://www.google.com.pr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&cad=rja&uact=8&ved=0CCsQFjAC&url=http%3A%2F%2Fbroda.old.rdi.pl%2Fszko%25B3a%2Fseminarium%2FProblem-teza-1a.pdf&ei=Fm-CVJzkBurksASBy4GYCw&usg=AFQjCNGEm_v_E8qzJZ5rrbuJKtL2hpjufQ&bvm=bv.80642063,d.cWc

- http://www.google.com.pr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CB0QFjAA&url=http%3A%2F%2Fold.ue.poznan.pl%2Fatt%2FDoktoranckie_WZ%2FFazlagic%2FJak_formu__owa___pytania_badawcze_i_hipotezy_badawcze.pdf&ei=rXKCVIHPKsWSsQSs4YL4Cg&usg=AFQjCNEY6wscnAOiNEFM2PZNWAXkXy2Vxg&bvm=bv.80642063,d.cWc

METODY

W JAKI SPOSÓB CEL MA BYĆ ZREALIZOWANY?

14. Metoda, to sposób realizacji celu pracy, np. ma prowadzić do odpowiedzi na pytanie wyznaczone tematem pracy. Metodę wybiera się ze względu na cel.

15. Polecam rozdziały początkowe dotyczące metod: Aronson, E., Wilson, T. D., & Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka. Pobrano z https://pl.scribd.com/doc/24537941/Aronson-Elliot-Psychologia-spoleczna-Serce-i-umysl

16. Typy metod

16.1. Metody ustalania faktów:

– opis, analiza, metoda fenomenologiczna, hermeneutyczna:

· http://pracownik.kul.pl/files/12843/public/Metody_uzyteczne_w_pisaniu_prac_teoretycznych_z_pedagogiki.doc

· http://bazekon.icm.edu.pl/bazekon/element/bwmeta1.element.ekon-element-000169685540

– dedukcja/indukcja: http://logic.amu.edu.pl/images/e/eb/Naukoznawstwo2.pdf

– uzasadnianie, dowodzenie: http://www.home.umk.pl/~mwojc/wyklady_Teren/metoda%20naukowa.pdf

– textual analysis (English): http://www1.cs.columbia.edu/~sbenus/Teaching/APTD/McKee_Ch1.pdf

16.2. Metody wyjaśniania (tłumaczenia)

– wyjaśnianie w ekonomii: http://ue.poznan.pl/data/upload/articles_download/1986/20131010/GORYNIA_Metodologia_9.01.2006.ppt

– formułowanie hipotezy: http://old.ue.poznan.pl/att/Doktoranckie_WZ/Fazlagic/Jak_formu__owa___pytania_badawcze_i_hipotezy_badawcze.pdf

– sprawdzanie hipotez (weryfikacja/falsyfikacja): http://keii.ue.wroc.pl/przeglad/Rok%202010/Zeszyt%202-3/2010_57_2-3_082-088.pdf