REGULAMIN
KOMISJI DS. ETYKI BADAŃ NAUKOWYCH
WYDZIAŁU
ZARZĄDZANIA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
1. Komisja ds. Etyki Badań Naukowych
(zwana dalej „Komisją”) Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej
Uniwersytetu Jagiellońskiego (oznaczanego dalej skrótem WZiKS) kieruje się
uznawanymi w środowisku naukowym standardami etycznymi, a zwłaszcza zasadą
należnego szacunku dla wspólnego dobra i praw podstawowych.
2. Komisja należy do Uniwersyteckiej
Sieci Etyki Badań Naukowych i współpracuje z Rektorską Komisją ds. Etyki Badań
Naukowych (zwaną dalej „Rektorską Komisją”).
3. Komisja rozpatruje wyłącznie wnioski
dotyczące problemów etycznych związanych z projektowaniem lub prowadzeniem
badań naukowych z udziałem ludzi lub z wykorzystaniem danych osobowych, z
wyjątkiem zagadnień, które mieszczą się w wyłącznym zakresie kompetencji komisji bioetycznych, a w
szczególności Komisji Bioetycznej UJ.
4. Głównym celem Komisji jest
zapewnienie należytej etycznej jakości badań naukowych w zakresie wyznaczonym w
ust. 3. Ten cel Komisja realizuje, pełniąc dwie główne funkcje: doradczą i
opiniodawczą.
a. Doradcza funkcja Komisji polega na
udzielaniu porad oraz pomocy w rozwiązywaniu problemów etycznych w zakresie
wyznaczonym w ust. 3 i 5. Szczegółową charakterystykę doradczą funkcji Komisji
określa §3.
b. Opiniodawcza funkcja Komisji polega
na wydawaniu opinii lub zaświadczeń na temat projektów badań naukowych w
zakresie wyznaczonym w ust. 3 i 5. Szczegółową charakterystykę opiniodawczej
funkcji Komisji określa §4.
5. Komisja pełni funkcje doradcze i
opiniodawcze dla pracowników, doktorantów oraz studentów Wydziału lub
uczestników szkół doktorskich, których opiekunem naukowym jest pracownik
Wydziału. Może również rozpatrywać wnioski o wydanie etycznej opinii na temat projektów
badawczych opracowanych przez pracowników innego wydziału lub ich
podopiecznych, jeżeli takie wnioski zostaną jej przekazane do zaopiniowania
przez Rektorską Komisję.
6. Wniosek o wydanie opinii może być
złożony przez kierującego danym projektem badawczym oraz – w przypadku badań
prowadzonych na potrzeby przygotowania prac dyplomowych (licencjackich bądź
magisterskich) – po zatwierdzeniu przez promotora/promotorkę.
7. Komisja opracowuje i udostępnia
wnioskodawcom Instrukcję dla wnioskodawców przez stronę internetową WZiKS.
Komisja przyjmuje lub modyfikuje Instrukcję na wniosek przewodniczącego w
drodze uchwały.
8. Członków Komisji i Przewodniczącego
powołuje Rada WZiKS.
9. Kadencja wszystkich członków
Komisji trwa cztery lata. Komisja działa do czasu powołania przez Radę WZiKS
komisji wydziałowej na kolejną kadencję.
10. W przypadku rezygnacji członka
Komisji z pełnionej funkcji lub w przypadku niemożności sprawowania przez niego
obowiązków Rada Wydziału powołuje na jego miejsce inną osobę na okres pozostały
do końca kadencji.
11. Przewodniczącym Komisji może być
pracownik prowadzący działalność naukową i posiadający tytuł profesora lub
stopień doktora habilitowanego. Przewodniczący kieruje pracami komisji
wydziałowej oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
12. W skład Komisji wraz z
Przewodniczącym wchodzi co najmniej pięć osób będących pracownikami WZiKS,
posiadającymi co najmniej stopień doktora, z których co najmniej jedna posiada
kwalifikacje z zakresu etyki lub prawa udokumentowane świadectwem odbycia odpowiednich
studiów lub szkoleń albo publikacjami z danej dyscypliny. W skład Komisji mogą
wchodzić też inne osoby. Skład Komisji powinien odzwierciedlać aktualny zakres
dyscyplin naukowych uprawianych na WZiKS.
13. Członkowie Komisji wybierają
spośród siebie Wiceprzewodniczącego oraz Sekretarza. Wiceprzewodniczący
zastępuje Przewodniczącego pod jego nieobecność podczas obrad Komisji.
14. Sekretarz Komisji
a. zarządza jej dokumentacją i
obiegiem dokumentów,
b. zapewnia komunikację Komisji z
wnioskodawcami, przekazuje decyzje Komisji wnioskodawcom,
c. sporządza sprawozdanie z obrad
Komisji,
d. odnotowuje i dokumentuje decyzje
podejmowane przez Komisję,
e. sporządza decyzje Komisji opierając
się na rozstrzygnięciach i zaleceniach ustalonych przez Komisję,
f.
zapewnia
komunikację wewnątrz Komisji i dba o terminowość wykonania zadań Komisji.
15. W przypadku gdy kierowanie pracami
Komisji przez Przewodniczącego wymaga przyporządkowania zadań członkom Komisji,
procedura ich wyznaczania może być bezpośrednia lub Przewodniczący za zgodą
Komisji może ustalić zasady wyznaczania członków Komisji do niektórych zadań.
16. Komisja może powołać ekspertów
uczestniczących w opiniowaniu wniosków. Eksperci są powoływani na wniosek
Przewodniczącego doraźnie lub na określony czas.
a. Do wniosków określonego typu
Komisja może powołać stałych ekspertów nazywanych dalej „zespołem ekspertów”.
b. Eksperci lub zespoły ekspertów mogą
wpierać pracę Komisji we wszystkich etapach opiniowania wniosków.
c. Eksperci lub zespoły ekspertów mogą
pełnić funkcję doradczą wobec wnioskodawców.
17. W obradach Komisji mogą
uczestniczyć bez prawa głosu osoby zaproszone przez Przewodniczącego lub
zastępującego go Wiceprzewodniczącego.
18. Obsługę administracyjną Komisji
zapewnia WZiKS.
19. W zakresie funkcji doradczej na
wniosek badaczy, o których mowa w §1 ust. 5 i w zakresie określonym w §1 ust. 3,
Komisja udziela im porad i wskazówek.
20. Wniosek o udzielenie pomocy, o
której mowa w §1 ust. 5, powinien zawierać następujące elementy:
a. charakter opisywanego problemu lub
dylematu etycznego,
b. proponowane możliwości jego
rozwiązania,
c. pytania, na które ma odpowiedzieć
Komisja.
21. Komisja kieruje się następującymi kryteriami
oceny wniosków:
a. Komisja ocenia etyczną
akceptowalność projektów w świetle wartości i standardów wskazanych w §1 ust.
1.
b. Komisja bierze pod uwagę zgodność
przedkładanych projektów badań naukowych z wymogami przepisów obowiązującego
prawa w zakresie, w którym stanowi ona warunek ich etycznej akceptowalności.
c. Komisja bierze pod uwagę
obowiązujące międzynarodowe i krajowe akty prawne zawierające lub implikujące
określone normy na temat warunków etycznej dopuszczalności badań naukowych.
d. Komisja bierze pod uwagę dobre
praktyki i rekomendacje środowisk naukowych wskazane w Instrukcji dla
wnioskodawców.
e. Komisja bierze pod uwagę spójność i
precyzję opisu projektu. Może odstąpić od oceny ze względów formalnych, jeśli
projekt został sformułowany niejednoznacznie, w sposób uniemożliwiający
identyfikację przedmiotu oceny.
22. Po zapoznaniu się z wnioskiem o
wydanie opinii na temat projektu badawczego Komisja może się zwrócić o
dodatkowe informacje lub uzupełnienia do Wnioskodawców.
23. Po zapoznaniu się z wnioskiem o
wydanie opinii na temat projektu badawczego przewidującego przetwarzanie danych
osobowych Komisja może uznać, że procedowanie wniosku wymaga dostarczenia przez
Wnioskodawcę opinii Inspektora Ochrony Danych Osobowych poświadczającej
zgodność planowanych badań z obowiązującym prawem.
24. Po zapoznaniu się z wnioskiem
Komisja może:
a. orzec, że przedstawiony projekt
badawczy nie wymaga opinii Komisji ze względu na to, że nie obejmuje etycznego
dylematu lub planowane w nim czynności badawcze mieszczą się w jednej z
kategorii badań niewiążących się z ryzykiem etycznym;
b. wydać pozytywną opinię etyczną na
temat przedstawionego projektu badawczego, nie wymagając żadnych jego korekt
ani modyfikacji;
c. wstępnie zaakceptować przedstawiony
projekt badawczy, pod warunkiem wprowadzenia w nim odpowiednich zmian lub
uzupełnień, po których pozytywna opinia na temat wniosku może zostać
zatwierdzona;
d. odłożyć decyzję w sprawie
rozpatrywanego wniosku na później, jeżeli jest to konieczne w celu zdobycia
dodatkowych danych lub zasięgnięcia opinii;
e. uznać, że przedstawiony projekt
badawczy wykazuje poważne braki i wymaga istotnych zmian, po dokonaniu których
wniosek będzie musiał zostać złożony powtórnie i poddany ponownej ocenie;
f.
odrzucić
rozpatrywany projekt badawczy jako niespełniający kryteriów etycznej
akceptowalności;
g. przekazać wniosek do rozpatrzenia
przez Rektorską Komisję.
25. Za wolne od etycznego ryzyka, a tym
samym niewymagające opinii Komisji, z zasady uważa się projekty badawcze
należące do którejkolwiek z kategorii badań naukowych wymienionych w Instrukcji
dla wnioskodawców w paragrafie „Badania niewymagające opinii etycznej”.
26. W przypadku stwierdzenia przez
Komisję, że przedstawiony jej do zaopiniowania projekt badawczy nie wymaga
wydania opinii etycznej, Komisja odstępuje od dalszego procedowania wniosku. Na
prośbę autora wniosku, Komisja wydaje w tym zakresie zaświadczenie.
27. Wydając pozytywną opinię na temat
przedstawionego projektu badań, Komisja może dodatkowo zobowiązać Wnioskodawcę,
żeby w określonej fazie i/albo po zakończeniu prowadzonych badań złożył pisemne
sprawozdanie z ich przebiegu, jak również dostarczył inne dodatkowe informacje
na ich temat. Potwierdzenie odbioru tych uzupełniających dokumentów, a także
zaakceptowanie zawartych w nich danych, będzie w takich przypadkach stanowić
konieczne formalne uzupełnienie wydanej opinii.
28. Negatywna opinia projektu wymaga
pisemnego uzasadnienia Komisji.
29. Odwołania od końcowych negatywnych
opinii Komisji są rozpatrywane przez Rektorską Komisję.
30. Sposób przygotowania i dostarczania
wniosków określa Instrukcja dla wnioskodawców.
31. Złożone wnioski podlegają wstępnej
kontroli przez Sekretarza Komisji, który sprawdza ich kompletność i formalną
poprawność, w tym to, czy wniosek mieści się w zakresie opiniodawczych
kompetencji Komisji zgodnie z §1 ust. 3 i 5.
32. W przypadku niekompletności lub
niezgodności wniosku z wymogami Instrukcji dla wnioskodawców, Sekretarz Komisji
zwraca wniosek wnioskodawcy ze wskazaniem części, które wymagają uzupełnienia
lub modyfikacji.
33. Poprawiony wniosek i/albo materiały
uzupełniające należy złożyć w trybie wskazanym w Instrukcji dla wnioskodawców.
34. Jeśli poprawiony wniosek nadal nie
spełnia wymogów wskazanych w Instrukcji dla wnioskodawców, Komisja odstępuje od
opiniowania wniosku.
35. Jeśli wniosek spełnia wymogi
określone w Instrukcji dla wnioskodawców, Sekretarz Komisji przekazuje wniosek Przewodniczącemu
lub wyznaczonemu przez niego członkowi Komisji w celu przeprowadzenia wstępnej
kwalifikacji.
36. Osoba dokonująca wstępnej
kwalifikacji
a. sprawdza formalne aspekty wniosku;
b. może kontaktować się z
wnioskodawcami i prosić ich o potrzebne uzupełnienia lub korekty;
c. w formie rekomendacji dla Komisji
wstępnie kwalifikuje wniosek do jednej z 4 kategorii, wskazanej w ust. 37.
37. Po wstępnej kwalifikacji Komisja
stwierdza, że:
a. przedłożony wniosek nie spełnia
rygorów formalnych określonych w §4 ust. 21.e. lub w Instrukcji dla
wnioskodawców;
b. przedłożony projekt badawczy nie
wiąże się z żadnym etycznym ryzykiem i w związku z tym nie wymaga opinii
etycznej;
c.
przedłożony
projekt wiąże się z minimalnym ryzykiem etycznym i w związku z tym wymaga
opinii etycznej wydanej w trybie uproszczonym;
d.
przedłożony
projekt wiąże się z ryzykiem wyższym od minimalnego i w związku z tym wymaga opinii etycznej wydanej w trybie
standardowym (tzn. nieuproszczonym).
38. W przypadku określonym w ust. 37a
lub 37b Komisja odstępuje od dalszego procedowania wniosku.
39. Wnioski zakwalifikowane do
rozpatrzenia w trybie standardowym są rozpatrywane przez więcej niż połowę
członków Komisji. Wnioski zakwalifikowane do rozpatrzenia w trybie uproszczonym
mogą być rozpatrywane przez mniejszą liczbę członków, o czym decyduje Przewodniczący.
40. Od momentu złożenia wniosku do
przesłania Wnioskodawcy decyzji Komisji nie powinno upłynąć więcej niż:
a. 30 dni – w przypadku rozpatrywania
wniosku w trybie uproszczonym,
b. 60 dni – w przypadku rozpatrywania
wniosku w trybie zwykłym.
41. Do terminów, o których mowa w ust.
40 nie wlicza się okresów uzupełniania wniosku przez Wnioskodawców ani przerwy
wakacyjnej określanej corocznie w zarządzeniu Rektora Uniwersytetu
Jagiellońskiego dotyczącym organizacji roku akademickiego.
42. Komisja nie rozpatruje wniosków,
które są aktualnie przedmiotem oceny innej komisji.
43. Posiedzenia Komisji odbywają się w
miarę potrzeb. Terminy posiedzeń ustala Przewodniczący.
44. Uchwały dotyczące opinii w sprawie
rozpatrywanych wniosków podejmowane są w głosowaniu jawnym. W głosowaniu tajnym
podejmowane są uchwały w sprawach personalnych oraz w innych sprawach, których
okoliczności to uzasadniają. Wszystkie uchwały są podejmowane bezwzględną
większością głosów, przy udziale nie mniej niż połowy składu Komisji, w tym
Przewodniczącego lub Wiceprzewodniczącego.
45. Komisja może odbywać posiedzenia w
formie zdalnej.
46. Komisja może głosować w trakcje
posiedzeń lub poza posiedzeniami, wykorzystując narzędzia gwarantujące autoryzację
osób uprawnionych do głosowania i – w przypadku głosowań tajnych – w sposób zapewniający
tajność głosowania.
47. Komisja prowadzi ewidencję
opiniowanych spraw.
48. Wątpliwości dotyczące stosowania
niniejszego Regulaminu rozstrzyga Komisja.
49. Użycie w Regulaminie form osobowych rodzaju
męskiego pełni wyłącznie funkcję gramatyczną.
50. W sprawach nieobjętych niniejszym Regulaminem
zastosowanie mają przepisy obowiązującego prawa i zarządzeń Rektora
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
51. Niniejszy Regulamin podlega
uchwaleniu przez Radę WZiKS i wchodzi w życie z dniem jego uchwalenia.